Павлодар қаласының тарихи орталығында ағаш сәулет өнерінің ескерткіші болып табылатын бірегей ғимараты орналасқан, және осы жерде Бұқар жырау атындағы әдебиет және өнері мұражайы орналасқанының символдық мәні бар.
Мұражай алып жатқан ғимарат 1897 жылы салынған, бүгінгі күнде Қазақстандағы ағаш сәулет өнерінің ең әдемі ескерткіші болып табылады. Осы сәулетті ескерткіштің салынуының тарихы қызықты болып табылады. Павлодар қаласының тарихынан атақты жебеуші, көпес Фаттах Рамазанов мешіт салдырғаны белгілі. Бірақ құрылысшыар өрескел бұзылымдарды жасаған – Ислам ережелері бойынша кіреберістегі есік Шығысқа қарауы тиіс, ал осында бірнеше градустағы ауытқушылықтар бар, ақырында діни құрылыс үшін басқа жер алынған. Бірақ бұрынғы құрылысын көпес тоқтатпаған. Осылай Павлодар орталығында осындай әсем оюлы ғимарат пайда болған.
1992 жылы бірегей ғимаратта Бұқар атындағы әдебиет және өнер мұражайы ашылды. Жаңа мұражай қала тұрғындарының көрнекті жерлесі, ақын және 18 ғасырдың ойшылы, аты аңызға айналған Абылай ханның жеке кеңесшісі мен көмекшісі Бұқар жырау есімімен аталды.
Бұқар жырауға арналған экспозиция мұражайда тұрақты негізде әрекеттейді. Көптеген келушілер осы жерге алғаш рет келгенде осы адамды көпқырлы тұлға ретінде біледі.
Мұражай экспозициясы 290 шаршы метрден артық ауданды алып жатыр, негізгі қорда 13720 экспонат бар. Мұражай қызметкерлер штаты 29 адамды құрайды.
Мұражайдың топтамасы кең топтамасы 8 кең және жайлы залдарда оорналасқан.
Ауыз екі халық шығармашылық залы ұлттық қазақ ауыз әдебиеті мен халық өнерінің барлық түрлерін – белгілі емес халық авторлары шығарған әндер, ертегілер, аңыздар, мақалдарды және т.б. бейнелейді. Қазақ халқы әндері мен өлеңдерінде тарихының үлкен және болмашы оқиғаларды баяндаған, аңыздарында қуаныштары мен қайғыларын мәңгі есте қалдырды. «Халық әні...бұл халықтың анық ерекше және еркін бейнесі, білімінің энциклопедиясы, діні, философиясы»
Негізгі залдардың бірі көне түркі жазуы мен Қ. Дулати, Ж. Баласағұни және т.б.сияқты орта ғасырларының корифейлеріне арналған. Жазу мәселесі бұл – мәдениеттің пайда болу мәселесі. Көне түркі жазуы кириллицадан 15 ғасыр бұрын және грузин және армян жазуынан 10 ғасыр бұрын пайда болды. Басқа түркі халықтарымен бірге қазақтар да көне жазу дереккөздерін өз игілігі ретінде мақтан тұтады.
«Қазіргі кездегі әдебиет залының» экспозициялары сізді Р. Тоқтаров, К. Идрисов, М. Әлімбаев, К. Исабаев, А. Шамкенов, А. Жақсыбаев, М. Жаманбалинов, Дм. Приймак және т.б. сияқты ақындар, жазушыларының шығармашылығымен таныстырады.
«Әдеби достық» залы келушілердің, әсіресе ақындық өнеріне құмар адамдарының назарын өзіне аударады. Залда Лебяжье ауылында туған орыс жазушысы Всеволод Ивановтың жұмыс кабинетінің бөлігі қалпына келтірілген, жұмыс үстелі, кресло, Переделкинодағы саяжайынан әкелген шкаф. Өзін түрлі жанрда көрсеткен жазушы А. Сорокиннің шығармашылығы бойынша экспозиция құрылған. Өлеңдері көптеген оқырмандар үшін қызықты болып табылатын Н. Черновая, П. Васильев, Н. Ваккер, Р. Пфлюг шығармашылықтары бойынша экспозициялары үлкен қызығушылыққа ие.
«Өнер» залы келушілерді Павлодардағы Ертіс бойындағы музыкалық дарындарымен – қазақ музыкалық өнерінің дамуына үлкен үлес қосқан сазгерлер мен әншілерімен, Жаяу Мұса Байжанов, Естай Беркімбаев, Майра Шамсұтдинова әнші сазгерлерінің, К.Байжанов, Б.Жылқыбаев, Ш.Айманов, К.Кенжетаев, С. Әбусейітов, К.Струнина, И.Чистяков, Ф.Миронова, Ш.Мусин, М.Байзакова өнер қайраткерлерінің шығармашылығымен таныстырады.
Мұражай қызметкерлері қонақтарды әрдайым қуана-қуана қарсы алып, қазақ және орыс тілдерінде шолу экскурсиялар мен тақырыптық лекцияларды өткізіп отырады.