Күріш егу тарихының мұражайы Қызылорда облысы Шиелі ауданы Жақаев ауылында орналасқан. Осы шағын, бірақ бірегей тақырыптық мұражай болып табылады, оның экспозициясы келушілерді осы аймақтағы егін шаруашылығы мен күріш егуінің дамуымен таныстырады. Мұражай 1982 жылы Қазақ КСР министрлігінің тиісті жарлығының, сонымен қатар Қаз КСР Мәдениет министрінің бұйрығы негізінде ашылды.
Ашылуынан кейін мұражай қазақтың атақты күріш өсірушісі, өнертапқышы, Социалисттік Еңбектің Екі мәрте Батыры, Ленин орденінің төрт мәрте иегері Ыбырай Жақаевтың есімі берілді. Қазақтың атақты күріш өсірушісі 1891 жылы Шиелі ауданында дүниеге келді. 1940 жылы «Қызылту» ұжымшарында звеношы болып табылады. Бүкіл өміріне жуық уақытын күріш өсіруге арнады. 50 жыл бойы Ы. Жақаев күріш өсірумен айналысты.
Белгілі бір уақытта ол әр гектардан күріштің 172 центнердегі рекордтық өнім жинай алған. Осылай, ол күріш өнімі бойынша әлемдік рекорд қойды. Ұлы Отан соғысы жылдарында оның тобы әр гектардан 80–90 центнер өнімді алған. Ы. Жақаев тобында 1942—1967 жылдары күріштің орташа өнімі жұмыстың 20 гектар жалпы алаңдағы 1 гектардан 80–92 центнерді құрған. 1949 жылы Ы. Жақаев әр гектардан 171 центнер күріш жинады.
Ы. Жақаев тек кәдімгі күріш өсіруші болмай, сонымен қатар күрішті өсірудің ерекше әдісін ойлап шығарушысы болған. Ол ұсынған әдістерді Кеңес үкіметінің шаруагер ғалымдары мұқият зерттеген, ал нәтижесінде олар елдегі басқа шаруашылықтарына енгізілген. 1950 жылдары мосқал жасына қарамастан, мектеп ашады, сол мектепте жас күрішшілерді өз тәжірибесіне үйреткен.
Ыбырай Жақаевтың есімі тек оның елінде емес, соынмен қатар шетелде де белгілі. Ол күріш ежелден бері ұлттық тағам болып табылатын шығыс елдерінде танымал.
Бастапқыда Ы. Жақаев атындағы күріш егу мұражайдың ауыл шетіндегі кішкентай бейімділігі аз жайы болды. 2008 жылы мұражайда қайтадан экспозиция жасалып, осыдан кейін Ы. Жақаев атындағы ауылдың дәл орталығында арнайы жөнделген жайға ие алды.
Бүгінгі күнде мұражай экспозициясында 9724 экспонат бар, олардың арасында Ы. Жақаевтың көптеген бірегей жеке заттары мен Қазақстандағы күріш өсіру тарихын баяндайтын заттар бар.
Мұражай төрт залдан тұрады:
Бірінші залы Қазақстандағы егін шаруашылығы мен күріш өсіру тарихын баяндайды, осылай археологтардың мәліметі бойынша күрішті күтіп-баптау біздің елімізде I-III ғасырларда басталды. Залда археологиялық жәдігерлер, ортағасырлық егіншілерінің құрал-саймандарының үлгілері қойылды.
Екінші залы Ы. Жақаевтың өмірі мен қызметіне арналған, осында көптеген фотосуреттер, құжаттар және атақты күріш өсірушілерінің жеке заттары жиналған. Бөлек тұрған стенд Ы. Жақаев шетелге барған сапарларынан алып келген сыйлықтарына арналған.
Үшінші залы Ы. Жақаев атындағы ауылдың және бүкіл Шиелі ауданының тарихын баяндайды, осында келушілер, көпшілігі Ы. Жақаевтың шәкірттері болған, басқа да атақты күріш өсірушілері жайында біле алады.
Төртінші залы Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне арналған. Осында Елтаңба, Ту, Мемлекеттің әнұраны, ақша белгілері, Шалқияның пайдалы қазбалары, Жаңақорған санаторийдің емханасы жайында айтылады.
Мұражай экспозициясы оның жетекшілері мен қызметкерлерінің күш салуларының арқасында толықтырылады, осылай соңғы уақытта топтамасы қазақ халқының тұрмысы мен дәстүрлерін баяндайтын жергілікті қолөнершілерінің және шеберлер шеберлікпен жасаған бұйымдарымен толықтырылады.
Қызылорда облысында бір кезінде атауы мемлекеттік құпия болған, қазіргі кезде дүниежүзіне әйгілі болған шағын қала бар. Байқоңыр – бүкіл адамзат үшін ғарышқа апаратын жол, осында Байқоңыр ғарыш алаңы тарихының бірегей мұражайы орналасқан. Мұражай Қалалық Мәдениет сарайы ғимаратында орналасқан, 1967 жылы 7 қарашада ашылған. Мұражайды құрастыру күні кездейсоқ емес, ол Қазан Социалисттік Төңкерісінің 50-жылдығын тойлауға орайластырған.
Ғани Мұратбаевтың мемориалдық мұражайы Қызылорда облысы Қазалы қаласында орналасқан, дәл осы шағын қалада осы біртума адам 1902 жылы дүниеге келді.