Қазақстандағы мезозой кезеңінің жалғыз палеонтологиялық мұражайы Атырау қаласында орналасқан. Мұражай үлкен емес, экспозиция екі бөлмені алып жатыр, дегенмен осында жиналған экспонаттардың бірегейлігіне әлемдегі көптеген мұражайлар қызыға алады. Мұражайдың барлық экспонаттары төлтума, олардың көбісі Атырау облысында табылған. Мұражайдың тағы бір ерекшелігі – оның экспозициясын жалғыз адам - өлкетанушы-палеонтолог Юрий Александрович Пастухов жинаған. 20 жыл бойы Юрий Пастухов пен оның шәкірттері Атырау облысы ішінде экспедицияға барып жүрген және ғаламшарымызда өткен уақыттың бірегей айғақтарды жинаған, осылай болашақтағы мұражайдың экспозициясы құрыла берді. Мұражайды ашу іс жүзінде жеке бастама болып, ұзақ жылдар бойы шағын жеке мұражай болды, жақында демеушіні және облыстық тарихи-өлкетанушылық мұражайдан қолдауды табылды. Палеонтологиялық мұражай бөлімше болып атанды, бұл экспозицияны кеңейтуге және жаңа экспедициялар үшін қаржыландыруды алуға мүмкіндік бере алады. Демеушінің көмегімен жайларды жөндеуге және мұражайдағы бүкіл экспозицияны қалпына келтіруге жағдай жасалынды.

Енді ол қатаң логикалық тәртіпте тұр. Мұражайдың бүкіл экспозициясы «Борлы теңіздің жағасына қош келдіңіз!» деп аталады, келушілер стендтен стендке барып, ғаламшарымыздағы тіршілік пайда болу мен даму кезеңдерін көре алады. Осыдан басқа мұражайда жаңа бөлімдер пайда болды – «Палеонтологияның ғылым ретінде қалыптасуы» және «Құрып кеткен ірі сүтқоректілер», олардың арқасында түптамырымен жүздеген миллион жыл бұрынғы уақытты көрсететін эволюцияны бақылауға болады. Жалпы алғанда, мұражайда жүздеген экспонаттар жиналған: тарихтан бұрынғы акулалардың тістері, тасқа айналған мегалодондар, плезиозаврлар және ұлулар. Сонымен қатар 100-150 миллион жыл бұрын өмір сүрген зілдердің, жүндес мүйізтамсықтардың, алғашқы жабайы өгіздердің және бұғылардың сүйектері. Батыс Қазақстанның аумағында борлы кезеңнің шамамен 70% тас болып қалушылықтар көрсетілген. Көптеген экспонаттар соншалықты бірегей болып, нақты ғылыми анықтамаға жатпайды және зерттеуді талап етеді. Айта кететін жайт, Юрий Пастуховтың табылған заттары кездейсоқ емес, бүкіл Батыс Қазақстан сияқты Атырау облысы палеонтолог үшін ең жақсы жер болып табылады. Қазіргі кезде кең байтақ шыжыған жазық дала орналасқан жерде жүздеген миллион жыл бұрын үлкен теңіз толқындары шалпылдаған жер болды, ал Атырау облысы аумағында тарихтан бұрын болған балықтар, теңіз жануарлары мен алып акулалар тіршілік еткен.

Батыс Қазақстанның бүкіл аумағы Мәскеу маңынан бастап Батыс Сібірге дейін созылған үлкен теңіздің орталығында орналасқан. Сонымен қатар осы тарихтан бұрын болған су қойманың арқасында Қазақстанда мұнай пайда болды. Балдыр, балықтар, ұлулардың қалдықтары он миллион өткеннен кейін қара алтынға айналды.
Ақтолағай шатқалы ерекшеленетін Каспий маңындағы бірегей борлы шатқалдары әлем ғылымында ерекше орын алады. Осындай бірегей палеонтологиялық ескерткіштер аяқ астымызда жатқандықтарына қарамастан, олар айтарлықтай аз зерттелінген, Ақтолағайдағы терең ғылыми зерттеулер дүрлігетіндей оқиға бола алатын еді және Жеріміз миллиондаған жыл бұрын қандай болғаны жайында қазіргі кездегі түсінігімізді өзгерте алатын болып көрінді. Атыраудағы палеонтологиялық мұражай зор ғылыми маңызға ие бола алады және Қазақстанның палеонтологиялық ғылымын дамыту үшін бастапқы нүкте бола алады. Атырау палеонтологиялық мұражай ашық және келушілерді әрдайым күтуде, ал тарихқа дейінгі табиғаттың оңай емес әлемін түсінуге оның тәжірибелі қызметкерлері көмектесе алады.


  • Достарға әңгімеле:

Мұражайлар
Атырау облыстық бейнелеу және сәндік қолданбалы өнер мұражайы

Атырау облыстық бейнелеу және сәндік қолданбалы өнер мұражай негізі Атырау облыстық Халық депутаттары кеңесінің Атқарушы комитетінің 15.11.1990 жылғы шешімімен қаланды. Мұражай 1992 жылы 2 сәуірде ашылды.

Атырау облыстық тарихи-өлкелік мұражайы 1939 жылы мектеп мұражайы негізінде Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің шешімімен құрылған. Ресми ашылуы 1940 жылғы 5 қарашада өтті.

Мұражайлар
Атырау облыстық тарихи-өлкелік мұражайы

Атырау облыстық тарихи-өлкелік мұражайы 1939 жылы мектеп мұражайы негізінде Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің шешімімен құрылған. Ресми ашылуы 1940 жылғы 5 қарашада өтті.