Петропавлды театры Қазақстандағы өмірі пайда болған алғаш қалалардың бірі деп атауға болады. Қаладағы алғашқы театр мәдениеті жайындағы еске алулар және бөлек хабарлар 19-шы ғасырдың 60-шы жылдарына жатқызуға болады, дегенмен Петропавл сахнасының түпнұсқалық және құжаттармен дәлелденген тарихы 1886-1887 жылдардағы қыс маусымында басталады. 1887 жылғы қаңтар айындағы «Сибирский вестник» Томск газетінің беттерінде келесі жолдарды оқуға болады: “Петропавлға А. Г. Горбунов басқарған серкітестік – драма әртістерінің біртұтас тобы келіп орналасты».
Қалалық тарихи-өлкетану мұражайында келесі қызықты құжат бар: «Омбыдан Петропавлға телеграф. Батыс Сібірінің генерал-губернаторына. 1887 ж. 19 қыркүйек. Ертең қайырымдылық мақсаты бар спектакль ұсынылған. «Отечественные записки» шілде кітабында басылып шығарылған «Счастливый день» қойылады. Губернатор бұйрықты алмуына байланысты рұқсат бермеген; рұқсат беруіңізді бас июмен сұраймын. Жауап төленген Щербаков».
Осылай 1887 жылы қыркүйекте А. Островский және Н. Соловьевтың пьесасы «Счастливый день» қойылымының тұсаукесерінен орыстың ұлы драматургының туындылары бойынша спектакльдер галереясы басталды. Алғашқы маусымдарының афишаларында А. Островскийдің есімі жиі жазылды. Бұл репертуар ынтызарлығын театр кейінгі жылдары да сақтайды.
В. Тальзаттидің «Сібірдегі театр ісі» жазуларында (1897 жылымен даталанған) Петропавлда «500-550 рубльге көрермендерді сыйғыздыратын шағын тас театры бар» және қыстыгүгі осында ақшаны қамтамасыз ету үшін бірнеше апта бойы жұмыс істеуге болады. Газет жазуларының аз мәліметі бойынша театр жайында би кештері, концерттер өткізіледі, әуесқойлық спектакльдері ойналған. 1897ж. қаңтар-ақпан айларында жергілікті әуесқойлар халыққа бірнеше спектакльді көрсетті. А. Островскийдің «Бедность не порок» комедиясы және «Не так живи как хочется» халық драмасы көптеген көрермендерді тартты. Ресей Н. В. Гогольдің туған күнінен жүз жылдығын тойлаған жылы Петропавлдың мәдени өмірінде «Женитьба» спектаклі маңызды оқиға болды, ол 1909 жылы 24 мамырда сәтті ойналған.
1918 жылдың көктемінде Орыс кеңес театры өзінің шығармашылық қызметін бастады. Оны бұрынғы антрепренер, тәжірибелі ұйымдастырушысы және жақсы актер Н. Сарматов басқарды. А. Островскийдің туындылары қойылған, спектакльдер-митингтері, «еңбек әнұраны», «Ұлы коммунар» және т.б. тірі көріністері өткізілген. Театр өмірінде есте қаларлық оқиға 1923-24 жылының маусымы болды, сол кезде М. Горькийдің туындыларының мотві бойынша «Кровавое воскресенье» спектаклінің тұсаукесері өтті. Театр оны жұмыс клубтарында да ойнады, ал жиналған ақшаны 1926 жылының шілде айында ашылған әлем пролетариатының көсемі В. И. Лениннің ескерткішіне тапсырған.
1934 жылы Петропавл афишасында «Правда» газетінің тұрақты корреспонденті Николай Погодиннің есімі жазылды. «Мой друг» спектаклінде уақыттың өткірлігі көрінеді. Көрініске тартылған көрермендер қазіргі өмірдің маңызды мәселелері бойынша ой қозғады.
1941 ж.күзінде Петропавлға елдегі көптеген көшірілген әртістер келуді бастады, труппаға жаңа актерлер келді, олар А.С. Краснопольский, Л. А: Покрас, Э.Д.Мильтон, К.К: Чосс және т.б. Театр труппасы әскерге шақыру бекеттерінде, әскери бөлімдерінде, ауруханаларда спектакльдер мен концерттерді ойнады, ауыл еңбекшілеріне барып отырған. Соғыс жылдары 2,5 мыңнан астам концерт берілген, отыздан астам тұсаукесер ойналған. Осы кезеңде М. Әуезовтың «Намыс гвардиясы» спектаклі қойылған. Оның негізінде шын оқиғалар болды, олар Панфилов басқарған 316-атқыштар дивизиясының Мәскеуді ерлікпен қорғауы, әртіс А.С. Ковалевский дарынды қолбасшының кейпін жасады. Төлеген Тоқтаров рөліндегі Павел Рогальский жан-жақтылығын және дарынын көрсетті.Сахнада Павел Рогальский ойнаған кезде, көрермендер жиі қол шапалақтаған, ол Қазақ КСР Халық әртісінің атағына ие болған алған әртіс болып табылады.
1957 жылы орыс сахнасында алғаш рет Сабит Мұқановтың қазақтың ұлы ойшылы, ынтық этнографы, батыл саяхатшысы, публицисті ғалымы мен Шығыс халықтарының тарихын зерттеушісі жайындағы «Шоқан Уәлиханов» тарихи драмасы қойылды.
1962 жылдың күзінде театрға Ленин сыйлығының иегері, драматург Николай Федорович Погодиннің есімі берілген. 1972 жылдың желтоқсанында театр жаңа әсем ғимаратқа көшті. Театр директоры еңбек сіңірген әртіс С.В. Скворцов құрылысшылардан символдық кілтін алды. 27 қазанда, ашылудың салтаннатты кешінде С. Мұқановтың «Сәкен Сейфуллин» жаңа пьесасының тұсаукесері өтті.
Тәуелсіз Қазақстанда бүгінгі күнде 125-жылдық шығармашылық қызметі бар театрдың жаңа тарихы басталып жатыр. Театр үздік дәстүрлерін жоғалтқан емес, үнемі ағымдағы репертуарды жаңартып, Республикамыздың мәдени-қоғамдық оқиғаларына үн қосады.
Театр афишасы Тәуелсіздік жылдары ішінде әлемдік драматургиясының үздік үлгілерінің спектакльдерімен толыққан. Олардың ішінде: А.П. Чеховтың «Чайка», «Три сестры», У. Шекспир «Король Лир», Дж. Голдменнің «Лев зимой», М. Горькийдің «Васса Железнова», Ф. Достоевскийдің «Дядюшкин сон», А. Островскийдің «Счастливый день», «Гроза», Джон Патриктің «Біртүрлі миссис Сэвидж», «Қымбатты Памелла» және т.б.
Театрдың ерекше репертуар тармағын қазақ драматургтарының пьесалары құрған: Ғ. Мүсіреповтың 100-жылдығына арналған Петропавл қаласында өткен X Театрлардың Республикалық фестивалінде Ғ. Мүсіреповтың «Қозы Көрпеш пен Баян Сұлу» спектаклі Гран При жеңіп алды. Қазақтың кемеңгер және ұлы ақыны Мағжан Жұмабаев жайындағы «Мағжанның соты» жазылған және құрылған пьесасы Орталық Азия елдерінің II Халықаралық театр фестивалінде (Алматы қ., 2008ж.) қазақстандық сахнасында «Тарихи тұлғаны айқын түрде көрсету» номинациясы бойынша лауреат болып атанды.
Погодин атындағы орыс театрдың міндеті ешқашан тек көркем міндеттерімен таусылған емес, өзінің алғашқы күндерінен бастап театр қазақ және орыс мәдениеттерінің өзара әрекеттесу мен өзара байытуға жағдай жасап, оларды біріктірген. Өңірдегі шығармашылық эталондарын беріп, театр адамгершілік және эстетикалық құндылықтарының жиналуының түйіні, әлеуметтік тұрақтылық қалыптасуын, тұлғаның адамгершілігі мен бірлесуін болдырған рухани орталық болып қалуын дәлелдейді.