Есет батыр кесенесі қазақ халқының біртуар ұлы, халық батыры Есет Көкеұлы бейітіне салынған бірден бір көркемді ескерткіш. Ол Ақтөбе қаласынан 44 шақырым жерде Бестамақ ауылында орналасқан.
Есет батыр қазақ халқынынң қолбасшысы және тарханы. Ол Кіші жүздің тама руынан шыққан, Кіші жүздің батыры Бөгенбайдың қызына үйленген, ал Бөгенбай Орта және Кіші жүз қазақтарын Ресейге қосуда көп болысқан азаматтардың бірі еді. Есеттің әкесі Көки Базарқұлұлы да атақты батыр болған, кезінде «Таймас батыр» (берілмейтін) деген атпен атап кеткен. Есеттің өзі Жоңғарларға қарсы соғысудан ерте бастады. Ерлігі үшін оны батыр санады. Бір жорықтарда оны Тәуке хан байқап қалды, оның көрсеткен батырлығы мен батылдығы үшін Тәуке ханның өзі батасын берген. 1700 жылы Есет кіші рудың биі сайланды, 1710 жылы Тама руының басшысы, 1722 жылы Жетыру тайпасынының бас қолбасшысы атанған. Тәуке хан Жеңіс шайқастарынының тұсында, Есет батыр Кіші жүздің әскерін басшылыққа алды. Есет батыр Кіші жүздің ханы Әбілхайырмен достық қатынаста болып, бірнеше рет әскерлеріне басшылық етті. 1720 жылдары 20 мың Әбілхайыр хан отрядын басшылыққа алды және 1720 – 1745 жылдары қалмақ және башқұр жаушыларына қарсы тұрды. 1726-1728 жылдары қалмақ хандығы Цэрен Дондук орда билеушісінің өкілі хал-ақуал аманатында орналасты. 1730 жылдың көктемінде Аңырақай жерінде Балхаш соқтығысында үш жүздің күштері бірігіп Жоңғарларға соққы берді, сонда Есет батыр өзін білгір әдіскер ретінде көрсетті, Кіші жүздің барлық күштерін біріктіріп, жаумен байланысты үзді және жауды қашыртты.
Әбілхайырмен бірге Қазақстанның Ресейге қосылуына әрекет етті. 1731 жылдың 10 қазанында Есет батыр Әбілхайыр ханның бастауымен және Кіші жүздің басқа бетке ұстарларымен патша әміршісіне табынуға ант қабылдады. 1740 жылы Орынборда Орта және Кіші жүз феодалдарының және Орынбор комиссиясы Уросов В. князының арасындағы келіссөзде Есет батыр екінші қайта ант қабылдады. Алда Есет батыр екі халық арасындағы экономикалық және саясат қарым- қатынастарына белсенді ат салысты, және Қазақстанның Ресейге қосылуына көп кедергі келтірген Еділ қалмақтарына тартыс күш көрсете алды. Есет Көкеұлы дарынды қолбасшы ғана емес , ол сонымен қатар дарынды саясаткер, мемлекет қайраткері және тәуелсіздік және еркіндік үшін күрескен шынайы күрескер. Есет батыр 82 жасында 1749 жылы қайтыс болды.
Бестамақ ауылының төбесі, Елек өзенінің бойында Ақтөбе қаласының оңтүстік-шығысында 35 шақырымдық жерде жерленген. Бұл төбешікке Есет Көкеұлына 1750 жылдары кесене тұрғызылған. 1979 жылы сол жердің жергілікті тұрғындары ұлы батырға ақ кірпіштен құлыптас орнатты. Құлыптастың биіктігі 1,7 метр, ені 3 метр, ұзындығы 5 метр. Алайда ақырында құлыптасты орнынан түсіруге бұйрық берілді.
Бүгінгі күннің кесенесі 1992 жылы 325 жылдығын тойлауда салынған. Кесене қызғылт түсті Маңғыстау жерінен шыққан ұлутастан салынған. Кесене биіктігі 11 метр ені 5 метр. Кесененің сәулеттік қалпі киіз-үй кейпінде, сол өңірлерден өтетін, алыстан жолаушыға көріну үшін салынған. Кесене авторы Жонысбеков Т. болды. Кесене күмбезінің негізі текше тәрізді. Құрылыстың Батыс қабырғасында батырдың толық бойы кескінделген (мүсін биіктігі 3 метр). Кесененің жоғарғы жақ арқауы эпиграфиялық фриз сияқты келтірілген. Бөлме ортасында алғашқы мола асты үйінді бар, ұлутас тастарымен айналасы безендірілген тастабыт қорапшасы бар. Шығыс қабырғада мемориалды стела және екі араб қолтаңбасынан тақтайша бар.
Кесене тарихи ескреткіш түрінде тіркелген, туристік бағыттама түрінде және мемлекеттің қорғауында орналасқан. Кесенеге тас жол және Ілек өзені арқылы өтетін көпір салынған. Мұнда қажыға барушыларына жатақ үй салынған. Бөлек арнайы бөлмелер мен қонақтарды қабылдау бөлмелері және намаз бен демалу үшін арнайы бөлмелер бар. Құрбан шалуға және ас дайындауға орындар бар.
Ахмет Жұбанов атындағы мемориалдық кешен Жилгородокта Ақтөбе қаласының жанданған алаңдардың бірінде композитордың қызы Ғазиза Жұбанованың атымен атылған облыстық филармонияға қарсы орналасқан.
Қазақ эпостың кейіпкері Қобыландының мемориалы Ақтөбе облысының Қобды ауданы Жиренкөп ауылында орналасқан. Ол 2007 жылы 8 қыркүйекте аты аңызға айналған батырдың жерлеу орнында ашылған.